Sa isang mainit at masinsing pagdinig sa Senado, muling binusisi ng mga mambabatas ang kontrobersyal na pag-aresto at pag-turnover kay dating Pangulong Rodrigo Duterte sa International Criminal Court (ICC) — isang pangyayaring tinawag nilang puno ng iregularidad, paglabag sa due process, at pagkukulang ng ilang pangunahing ahensya ng pamahalaan.

Sa sentro ng usapin: Saan nanggaling ang warrant of arrest? Sino ang may awtoridad dapat na mag-serve nito? Bakit tila nalampasan ang lahat ng umiiral na batas—lokal man o internasyonal?

Warrant of Arrest na “Galing sa ICC”—Pero Bakit PNP ang Nag-serve?

 

 

 

Unang iginiit ng mga senador na hindi malinaw kung paano nauwi sa kamay ni General Torre ang warrant na nagmula umano sa ICC. Ayon sa batas, ang counterpart ng Interpol sa Pilipinas — ang Philippine Council for Transnational Crime (PCTC) — dapat ang may hawak at nagsisilbi ng ganitong uri ng warrant.

Ngunit kabaligtaran ang nangyari.

Si General Torre, hindi ang Executive Director ng PCTC, ang nag-serve ng warrant.

Siya rin ang nagbasa ng Miranda rights kay dating Pangulong Duterte.

At higit pang nakakabahala, maging ang PCTC ay walang alam sa pangyayari.

“Lahat ay baligtad. Lahat ay labag sa tuntunin,” giit ng mga senador.

Sa karaniwang proseso sa lokal na korte, sheriff ang nagdadala ng court orders, hindi ang pulis. Subalit sa kasong ito, ayon sa mga mambabatas, “tinalon” ang dapat na ahensyang responsable.

DFA—Hindi Man Lang Naabisuhan?

Isa pang nakakagulat na rebelasyon: ang Department of Foreign Affairs (DFA), na dapat may mahalagang papel dahil may pagdadala ng isang Pilipino sa ibang bansa, ay tila hindi nasabihan sa araw ng operasyon.

Ayon sa senador na nagtatanong:
“Kahit Grade 1 pupils alam ang nangyayari. Bakit DFA, hindi? Natatakot ba kayo? Nag-aatubili ba kayo?”

Sa paliwanag ng sponsor ng budget, ang DFA ay “nakatutok lang sa TV at radyo” habang nangyayari ang operasyon — dahil sinadya raw ilihim ang operasyon, ayon mismo kay Secretary Remulla, na tinawag itong “group effort” ng iilang opisyal lamang.

Ngunit hindi matanggap ito ng mga senador:

“Hinihintay pa ba ng DFA ang official notice bago kumilos, kahit malinaw na posibleng may nilalabag na batas at karapatan? Hindi ba nila tungkuling pumagitna?”

Pagdating sa The Hague: Late na ang Lahat

Tanging nang makarating na si Duterte sa Detention Center sa The Hague nagkaroon ng papel ang DFA — welfare checks, toiletries, winter gear, basic needs.

Ngunit maging dito, puno ng tanong:

Bakit walang doktor ang DFA team?

Bakit hindi nila ipinaglaban na makakain ng pagkaing Pilipino ang dating pangulo?

Bakit napakabagal at napakahigpit ng sistema ng pagbisita?

Ang tanging nagawa ng DFA, ayon sa kanila, ay ang “regular welfare checks,” ngunit hindi ito sapat para kumbinsihin ang mga senador na nagampanan ng DFA ang mas malalim nitong responsibilidad.

Isyu sa Complementarity at Rome Statute: May Jurisdiksiyon pa ba ang ICC?

Itinulak ng mga senador ang mas malalim na usapin: Pilipinas bilang hindi na miyembro ng Rome Statute mula 2019, at ang isang taong transition period na lumipas noong 2020.

Ang punto:
Lampas dalawang taon bago sinimulan ng ICC prosecutor ang imbestigasyon.

Kaya ayon sa mga abogado ng dating pangulo — at mismong mga senador:

Wala nang jurisdiction ang ICC.

Buhay at gumagana pa ang judicial system sa Pilipinas.

Hindi “failed state” ang bansa para manghimasok ang ICC.

“Kung hindi natin rerespetuhin ang sariling batas, itapon na lang natin ang Republic Act 9851,” malupit na komento ng isa sa mga senador.

Surrender o Extradition? Walang Legal Basis

Isang kritikal na punto: Walang extradition treaty ang Pilipinas sa ICC.

ICC ay korte, hindi estado.
Ang extradition ay state-to-state, hindi court-to-state.

Kaya lumilitaw na:

Wala ring basehang legal ang “surrender” ng isang Pilipino sa ICC.

Ang probisyon ng “surrender” sa batas ay para lamang sa dayuhan, hindi sa Pilipino.

Kaya nagtulak ang isang senador ng panukalang batas na tinawag niyang “Rodrigo Duterte Bill” para gawing malinaw na hindi maaaring isurender ang Pilipino sa ICC nang walang lokal na warrant at legal process.

Personal na Salaysay: Isang Senador, Hindi Pinayagang Makabisita

 

 

Sa gitna ng diskurso, ibinahagi ng isang senador ang personal niyang karanasan — isang patunay daw ng kabiguan ng DFA.

Naghain siya ng request para makabisita sa dating pangulo sa ICC detention facility.
Naghintay. Nagtiyaga. Lumipad papuntang Europe.
Ngunit kahit isang mensaheng tugon mula sa Philippine embassy sa Netherlands ay wala.

“Hindi ko naramdaman na ako ay isang mamamayan ng Republika,” aniya.

Dagdag pa niya, kung isang senador nga raw hindi matulungan, paano pa kaya ang ordinaryong OFW?

Mas Malalim na Problema: Isang Bureaucracy na Maraming “Bida”

Habang lumalalim ang pagtalakay, lumitaw ang mas matinding problema:

May mga opisyal na nagmamadali mag-isyu ng clearances

May mga kaso na tinatanggal sa docket para makalusot ang ilang tao

May mga ahensya na tumatalon sa tungkulin

May mga operasyon na sinasadya umanong ilihim

“Maraming bida sa bureaucracy, kaya kahit tama ang nais ng iba, nababaluktot pa rin.”

Konklusyon: Crisis of Process, Crisis of Governance

Sa huli, ang pagdinig ay hindi na lamang tungkol sa pag-aresto at pag-turnover kay dating Pangulong Duterte. Lumabas ang mas malalim na tanong:

Ano pa ang halaga ng due process kung mismong ahensya ng gobyerno ang lumalabag?

Ano ang saysay ng Constitution kung mas mataas ang pinapairal na “group effort” kaysa sa batas?

Sino ang tunay na may pananagutan?

Sa pagsasarado ng pagdinig, nanawagan ang mga senador na ituwid ang mga pagkukulang — hindi lamang para sa dating pangulo, kundi para sa bawat Pilipinong maaaring maharap sa parehong sitwasyon.

“Kung hindi natin maipagtanggol ang karapatan ng isa, paano pa natin mapoprotektahan ang karapatan ng lahat?”