Sa gitna ng mga kaganapan sa APEC Summit at iba pang pandaigdigang pagtitipon, muling nabunyag ang lalim ng kontrobersiya sa pamumuno ni Pangulong Ferdinand “Bongbong” Marcos Jr. Habang ipinagmamalaki ng Malacañang ang umano’y “pagbabalik ng tiwala ng mga investor” sa ekonomiya ng bansa, lumalabas ang totoong sitwasyon: bilyon-bilyong piso ang lumabas sa stock market, bumagsak ang foreign direct investment, at patuloy na naghihintay ang publiko sa aktwal na aksyon, hindi lamang mga pangako.

Sa Kuala Lumpur, sa IPEC summit, itinuturing na malakas ang optics ng pangulo sa pagpapakita ng liderato. Ngunit ayon sa mga insidente, nagbumerang ang mga hakbang na tila ipinagyayabang niya sa harap ng ibang Asian leaders. “You come to our country? I was the one who exposed…” – ganito raw ang tono ng pangulo, ngunit hindi nagtagumpay ang pagpapakita ng dominance. Napansin ng mga lider mula sa South Korea at iba pang bansa na tila iniiwasan siya, at ang inaasahang paggalang mula sa ibang bansa ay hindi naibigay. Ayon sa ilang diplomats, alam ng mga lider na sino ang tunay na may hawak ng pondo sa bansa: si Pangulo. Kung wala kang kredibilidad, hindi ka makaka-access sa unprogrammed funds, kaya’t malinaw na lahat ay batay sa personal na interes at hindi sa sistema ng hustisya.

Kasabay nito, lumalabas ang mga isyu sa extradition ni dating Congressman Zaldico. Ayon kay Assistant Ombudsman Miko Clavano, puwede siyang ma-extradite sa Pilipinas kung may kasong haharapin. Ngunit hanggang sa ngayon, wala pa siyang inihaing tugon sa mga alegasyon ng malversation at falsification of public documents kaugnay sa flood control projects. Ang sitwasyong ito ay nagpapakita ng sistemikong problema sa accountability ng mga public officials – mula sa pagpapalabas ng pondo hanggang sa proteksyon sa mga anomalya.

Habang nagpapatuloy ang kontrobersiya, lumalabas na may masalimuot na personal na isyu sa Senado. Ayon sa dating aktor at mamamahayag na si Anjo Eliana, may mga alegasyon laban kay Senate President Vicente “Tito” Soto, kabilang ang relasyon sa kababaihan na ikinukubli sa publiko. “Kung totoong may address siya, dapat ipaalam,” sabi ni Eliana, na naglalantad ng hindi kilalang bahagi ng buhay ng isang public official. Dito, muling tinutuligsa ng publiko ang kakulangan sa transparency at moral integrity ng mga pinuno, lalo na sa mga elected officials na may obligasyon sa publiko.

Hindi rin nakaligtas sa diskusyon ang mga pang-internasyonal na relasyon ni Marcos Jr. Sa kanyang pagbisita sa China, ipinahayag ang mga pledges ng investment na umaabot sa $23 bilyon, ngunit maraming ito ang hindi natuloy. Sa APEC at iba pang international summits, lalo na sa Estados Unidos at South Korea, kapansin-pansin ang kakulangan ng protocol at malinaw na hindi pinapansin ang pangulo sa ilang pagkakataon. Ang sitwasyong ito ay nagdulot ng pambihirang kahihiyan sa bansa sa harap ng mga dayuhang lider.

Dagdag pa rito, ayon sa datos ng Bangko Sentral at mga financial analysts, tuloy-tuloy ang pagbaba ng tiwala ng mga negosyante sa Pilipinas. Sa nakalipas na tatlong taon, negatibo ang net foreign direct investment, na nangangahulugang mas maraming kapital ang lumalabas kaysa pumapasok. Ang ganitong sitwasyon ay nagdudulot ng mas kaunting trabaho, mas mataas na kahirapan, at pagbagsak ng ekonomiya sa pangkalahatan. “As long as those other departments are not being checked, then the plunder will continue because greed is already systemic,” ayon kay Cora Guidote, dating head ng investor relations ng BSP.

Sa kabila ng lahat ng ito, ipinagmamayabang ng pangulo ang mga flood control projects na umano’y naipatupad. Ngunit sa aktwal, marami sa mga ito ang hindi epektibo, bumagsak sa malalakas na bagyo, at hindi nakatulong sa proteksyon ng mga komunidad. Ang tinatawag na accomplishment ay tila isang “ghost project,” na pinapalabas na matagumpay ngunit sa realidad ay hindi nakapagbigay ng proteksyon sa publiko.

Sa kabuuan, malinaw na ang pamumuno ni Marcos Jr. ay nahaharap sa seryosong pagsubok – mula sa domestic corruption scandals, hindi epektibong flood control, pagbagsak ng ekonomiya, hanggang sa kahihiyan sa international stage. Habang ipinapakita ng Malacañang na “restore na ang confidence ng investors,” ang totoong datos at karanasan ng mga negosyo at mamamayan ay sumasalungat dito.

Sa mga salitang sinasabi ng publiko at mamamahayag: “Mahiya tayo, dahil nagsabwatan tayo para kurakutin ang bansa.” Ang tanong ngayon ay malinaw – hanggang kailan magpapatuloy ang pagpapanggap ng tagumpay, at kailan tunay na haharapin ng pamahalaan ang mga alegasyon, pagkukulang, at kahihiyan na dulot ng sistemikong katiwalian?

Ang eksklusibong ulat na ito ay hindi lamang para ipakita ang kabiguan ng liderato kundi para bigyan ng pagkakataon ang bawat mamamayan na humiling ng accountability at katotohanan. Sa harap ng mga dayuhang lider at publiko, ang tanong ay nananatiling: sino ang tunay na nagtataguyod ng interes ng bansa, at sino ang nagpapatuloy sa pag-ani ng pera at kapangyarihan para sa sarili lamang?

Sa huli, malinaw na ang transparency, moral integrity, at tunay na resulta ang dapat ipakita – hindi mga pangakong walang katuparan. Sa kabila ng mga daldal at pagpapakita sa summit, ang Pilipinas ay nananatiling naghihintay sa kongkretong aksyon.