Naging sentro ng pandaigdigang atensyon ang pulong nina US President Donald Trump at Chinese President Xi Jinping sa Busan, South Korea, sa sidelines ng Asia-Pacific Economic Cooperation (APEC) summit. Inilarawan ni Pangulong Trump ang pag-uusap bilang “kamangha-mangha” at binigyan ito ng rating na “12 sa 10.” Gayunpaman, ang mga detalye ng napagkasunduan ay nagpapakita ng isang balanse ng give and take na tila pabor sa mga pangunahing pangangailangan ng Beijing.
Narito ang mga mahahalagang detalye at mga nakuha ng bawat panig mula sa pulong:
🇺🇸 Mga Nakuha ni Donald Trump at ng US:
Pagsugpo sa Fentanyl at Taripa: Pumayag si Trump na bawasan ang taripa sa mga kalakal ng China na may kaugnayan sa fentanyl, mula 20% pababa sa 10%. Ang pangkalahatang average na taripa sa mga kalakal ng China ay bumaba mula 57% tungo sa 47%.
Pagbili ng Agrikultura: Nangako ang China na magpapatuloy at magdaragdag ng pagbili ng “napakalaking halaga” ng mga produktong agrikultural ng US, partikular ang soybeans, “kaagad.”
Rare Earth Supply: Ayon kay Trump, “naayos na” ang isyu sa Rare Earth (bihirang metal), na nagpapahiwatig na sususpindihin ng China ang planadong paghihigpit sa pag-export ng mga kritikal na mineral na ito sa loob ng hindi bababa sa isang taon. Ginamit ng China ang dominasyon nito sa rare earth bilang pangunahing panggipit sa US.
🇨🇳 Mga Nakuha ni Xi Jinping at ng China:
Pagbawas ng Taripa: Ang pagbawas sa mga taripa ng US (mula 57% patungong 47%) ay malaking panalo para sa Beijing, na nagbibigay lunas sa kanilang mga exporter at nagpapahupa sa trade war na muling sumiklab.
Access sa Computer Chips: Ang pinakamalaking tagumpay ng China ay ang pagbukas ng pinto sa pagkuha ng advanced computer chips. Sinabi ni Trump na makikipag-usap ang Beijing nang direkta sa CEO ng Nvidia, kung saan ang mga awtoridad ng US ay magsisilbing “referee” o tagapamagitan.
Pangunahing Kailangan: Ito ay isang pangunahing pangangailangan ng China upang maisulong ang kanilang high-tech na ekonomiya at mapalakas ang produksyon ng mga AI technology, robot, electronics, at military equipment.
Limitasyon: Nilinaw ni Trump na HINDI kasama sa mga talakayan ang pinaka-advanced na chip ng Nvidia para sa AI, ang Blackwell chip, na nananatiling ipinagbabawal sa China. Ngunit ang pag-uusap para sa mas luma o less powerful na chips ay itinuturing pa ring mahalagang hakbang.
Pagpapalawig ng Pag-uusap: Inanyayahan ni Xi si Trump na bumisita sa Beijing sa Abril ng susunod na taon, na nagpapakita ng pagnanais na magpatuloy ang high-level na dayalogo at paghahanap ng pangmatagalang kasunduan.
⚠️ Ang mga Isyung Hindi Napagkasunduan (South China Sea at Blackwell Chip)
South China Sea (SCS): Isang pangunahing isyu sa rehiyon, ang sigalot sa SCS ay hindi nagkaroon ng resolusyon. Sinabi ng US State Department na hindi nagkasundo ang dalawang lider sa mga isyu sa teritoryo, kung saan patuloy ang sagupaan ng mga barko ng US, China, at mga alyado tulad ng Pilipinas, Malaysia, at Vietnam.
Susunod na Hakbang: Idinagdag ng State Department na ang US at China ay magbalangkas pa ng status quo sa SCS kasama ang mga lider ng Pilipinas, Vietnam, Brunei, Malaysia, at Indonesia bago ang pagbisita ni Trump sa Beijing.
Blackwell AI Chip: Ang pinaka-makabagong AI chip ng Nvidia ay nanatiling hindi kasama sa mga mapag-uusapan para sa export sa China. Ito ay mahalaga dahil nananatiling mahigpit ang kontrol ng US sa mga teknolohiyang may military application.
Ang Rare Earth Bilang Economic Leverage ng China
Ang isyu sa Rare Earth ay nagbigay-diin sa kapangyarihan ng China sa pandaigdigang ekonomiya. Ang mga mineral na ito ay kritikal sa paggawa ng halos lahat ng high-tech na produkto—mula sa mga de-kuryenteng sasakyan hanggang sa mga kagamitang militar.
Sa paghihigpit ng China sa rare earth export noong nakaraang buwan, nakaranas ng matinding pagkabahala ang mga industriya sa US.
Ang pagpayag ni Xi na pansamantalang suspindihin ang paghihigpit na ito (ayon kay Trump) ay nagpapakita na ginagamit ng China ang kanilang dominasyon sa industriya bilang pangunahing bargaining chip sa mga trade talks upang makakuha ng konsesyon sa mga taripa at computer chip access.
Ang pulong sa South Korea ay nagresulta sa isang pansamantalang truce sa trade war, na nagbibigay lunas sa mga pamilihan. Gayunpaman, ang mga pangunahing pagkakaiba sa teknolohiya (AI chips) at geopolitika (South China Sea) ay nananatiling hindi nalutas at nakasalalay sa mga susunod na pag-uusap.
