Mga kabayan, isang nakakatawa at nakakagulat na pangyayari ang bumungad sa publiko ngayon: si Vice President Sarah Duterte ay nabisto at nahihirapan sa mga tanong tungkol sa kanyang Statement of Assets, Liabilities, and Net Worth (SALN). Oo, mga sangkay, parang gusto mong itanong: Sino nga ba talaga ang advisor ni VP Sarah? Sino ang nagtuturo sa kanya kung ano ang dapat at hindi dapat sabihin?

Hello mga sangkay! Balik tayo sa isa na namang vlog. Pero bago tayo magtuloy, paalala: malapit na tayong maabot ang 2 million subscribers sa YouTube, kaya i-click niyo na ang subscribe, bell, at piliin ang “all.” Sa Facebook, huwag kalimutan i-follow ang page natin para hindi mahuli sa mga balita.

Ngayon, tungkol sa VP Sarah: may pasabog ang media. Matagal na raw makita ang kanyang SALN, ayon mismo sa kanya, at ang problema ay parang simple lang: “Matagal na raw makuha ang salin ng opisyal ng gobyerno.” Pero dito nag-umpisa ang drama.

Ayon kay VP Sarah, dati pa raw maaaring makuha ang kanyang SALN mula sa Philippine Center for Investigative Journalism (PCIJ) at sa iba pang media outlets. Sabi niya:

“Dati pa naman, puwede rin pong makuha ang salin ko. Madali lang pong pukunin iyon.”

Ngunit heto ang twist: tinanong ng media, at lumabas na ang huling nakuhang SALN ni VP Sarah sa PCIJ ay noong 2017 pa, noong siya ay Mayor ng Davao City. Walang bagong nakalabas simula noon. Ibig sabihin, nagsinungaling siya sa publiko tungkol sa madaling pag-access ng kanyang SALN.

Mahalaga ito, mga sangkay, dahil ang SALN ay nagsisilbing patunay kung ano ang yaman at ari-arian ng mga politiko. Ito ay para malaman kung mayroong labis-labis na yaman o potensyal na korapsyon. Ngunit sa pagkakataong ito, binasag ng TV5 at PCIJ ang ilusyon: Hindi pala totoo ang sinasabi ni VP Sarah na madali lang makita ang kanyang SALN.

Ngayon, bakit ganoon kalala ang sitwasyon? Simula noong administrasyon ni PRRD, nagbago ang patakaran sa paglabas ng SALN. Noong 2018, ipinasa sa Ombudsman ang custodianship ng mga dokumento ng Presidente at VP. At noong 2020, naglabas si Ombudsman Samuel Martirez ng mahigpit na regulasyon:

Kailangan ng pahintulot mula sa opisyal bago makita ang kanyang SALN.

Hindi kusang lalabas ang SALN; kailangan ang formal request at pagsusuri.

Kahit PCIJ o ibang media outlets ay wala nang direktang access kung walang pahintulot.

“Kailangan ka munang payagan ng opisyal na nag-file bago mo masilip ang kanyang salin,” paliwanag ng Ombudsman.

Dahil dito, maraming pulitiko ang nagpakasasa sa posisyon nila, at dahil sa mahigpit na kontrol, humina ang transparency sa pamahalaan. Kaya hindi na rin madaling masilip ang kayamanan ng mga opisyal, at dito lumalabas ang pangamba at depensa ng VP at ng kanyang mga tagasuporta.

Ngunit heto ang nakakatawang twist: sa kabila ng mga mahigpit na patakaran, may isang tao na naglabas ng SALN — at alam niyo ba kung sino? Robin Padilla. Isa lamang siya sa mga politiko na nagpakita ng transparency. Ngunit para sa marami, lalo na sa mga DDS, ito ay naging sanhi ng todo depensa: bakit ayaw ilabas ni VP Sarah ang kanyang SALN? Bakit tila umiwas sa transparency kung wala naman talagang tinatago?

Ang mga tanong ay patuloy:

Ano ang laman ng SALN niya?

Magkano ang tunay na yaman niya?

Bakit hindi siya kusang magpakita?

Maraming netizens ang nagtatanong:

“Diyos mio Marimar! Bakit kaya ganon? Ba’t sila natatakot? Ano ang meron?”

Sa huli, malinaw na si VP Sarah ay nahulog sa sariling pasabog: ang kanyang pahayag ay nahuli sa katotohanan, at lumabas na matagal na pala ang huling SALN na nakuha. Ang kanyang depensa ay lumalabas na puro palabas lamang, at ito ay nagdulot ng public embarrassment.

Sa panahon ni BBM, ang mga pulitiko ay kailangan nang mag-submit ng SALN. Madali na ngayong magsumite: dalawang ID lang, at lalabas na ang dokumento. Kaya maraming Pilipino ang natuwa at nakakita ng liwanag sa transparency.

Ngunit si VP Sarah, sa kasalukuyan, tila umiwas pa rin sa pagpapakita ng kanyang SALN. Ang kanyang pag-iwas ay nagdudulot ng mga katanungan at pagdududa: ano nga ba ang meron sa kanyang kayamanan? Bakit hindi ipakita kung walang tinatago?

Mga sangkay, sa panahon ng transparency, ang karapatan ng mamamayan ay malaman ang yaman ng kanilang mga lider. At ang drama ni VP Sarah ay nagpapaalala sa lahat: kahit gaano ka-politically savvy, ang katotohanan ay laging lumalabas sa huli.

Ano ang opinyon niyo, mga kabayan? Comment down below kung sa tingin niyo ba magpapakita na si VP Sarah ng kanyang SALN o patuloy siyang iwasan ito.